Sindirim ve Emilme Güçlüğü Hastalıkları

Çeşitli sebeplerle, bazı besin öğeleri incebağırsakta sindirilemez, emilemez ya da ikisi de yapılamaz. Bunun nedeni, incebağırsakta emilme yüzeyinde yapı­sal bozukluklar, pankreas ve safrakesesi hastalıkları, incebağırsak ve pankreas enzimlerinden bazılarının doğuştan noksanlığı ve başka yetersizlikler olabilir.
Belirli besin öğelerinin sindirilme ve emilme güçlüğü, başka besin öğelerinin kullanılmasını da bozar. Bu tür hastalıkların çoğu beslenme bozukluklarına, bü­yüme ve gelişme geriliklerine yol açacak derecede şiddetli olur. Çoğunda sindi­rim güçlüğü, karın ağrısı, sürgün, zayıflama gibi belirtiler görülür. Uygun şekil­de beslenmeyle hasta normal yaşamını sürdürür.
Bu hastalıklarda beslenmede ana ilke; sindirilmeyen ve emilemeyen besin öğesini diyetten çıkarmak ya da azaltmak, bunun yerini tutabilecek başka bir besini diyete koymak, hastayı yeterli ve dengeli beslemektir.
Emilme güçlüğü hastalıkları (malabsorbsiyon hastalıkları) içinde en önemli­leri şupru (sprue) ile çöliyak (coeliac) hastalığıdır. Sindirim güçlüğü hastalıkları arasında en sık görülenler; nişasta, disakaritler ve yağ ile ilgili olanlardır. Bu tür hastalıkların tümünde hem sindirim hem de emilme bozukluğu görülür.
A. Şupru (Sprne, Tropikal Sprae)
Şupru, başta yağ olmak üzere, besin öğelerinin sindirim ve emilim bozuk­luğu (malabsorbsiyon) hastalığıdır. Yağ emilimi ileri derecede bozulduğundan dış­kıyla fazla miktarda yağ ve yağ asitleri atılır. Su, mineral, vitamin ve glikoz emi­limi de bozuktur. Tümürlerde ileri derecede olmayan bozukluklar, folik asit ye­tersizliği, özellikle yağda eriyen vitaminlerin emiliminde de yetersizlik görülür. Hastada yağlı sürgün (ishal) olabilir. Tıbbî tedavi yanı sıra diyet tedavisi uygulanırsa iyi sonuç alnır.
Hastanın beslenmesinde uyulması gereken genel ilkeler şunlardır:
1. Yağı kısıtlı diyet uygulanır. Yağ, yağlı etler, krema, mayonez, kaymak, yağda kızartmalar, yağlı kuruyemişler, pasta gibi yağlı besinler verilmez. Yemek­lere yağ eklenmez.
2. Aşırı karbonhidratlardan kaçınılır. Bağırsaklar çok hareketli ise, sür­gün varsa şekerli besinler azaltılır. Karbonhidratlar orta derecede verilir.
3. Fazla posalı, sert, incitici, sindirimi zor, acı ve salamura yiyecekler ve­rilmez. Yumuşak ve sıvı diyet uygulanır.
4. F.milim güçlüğü olduğundan besin öğelerine ihtiyaç artar. Hastanın ye­terli ve dengeli beslenmesi sağlanır. Diyet, özellikle protein, B grubu vitaminle­ri, yağda eriyen vitaminler, C vitamini ve mineraller yönünden zengin olacak şekilde de hazırlanır.
5. Diyette; yağsız süt, peynir, yoğurt; kaynatılmış yumurta; yağsız etler ve organ etleri; pişmiş sebzeler ve ezmeleri, meyve suları, pelte, meyve ezmeleri, kom­posto, bal, pekmez, reçel gibi yiyecekler bulundurulur.