Döl Yatağı Miyomu

Nedenler

Dölyatağı miyomları (düz kas urları), dölyatağının düz kaslarının liflerinde gelişen iyicil urlardır. Bu bozunlara, kadın doğum muayeneleri sırasında, oldukça sık (yüzde 20) Taşlanmaktadır.

Hastalar, genellikle, cinsel etkinlik çağında,

Dölyatağı miyomları. — A. Miyomların çeşitli yerleşme bölgeleri.
— 1. Serozaaltı saplı miyomu.
— 2. ve 3. Çeper içi miyomu.
— 4. Mukozaaltı saplı miyomu.
— B. Dölyatağı boynu miyomu (çok ender görülür).
— C. Mukozaaltı miyomu bulunan dölyatağınm kesiti.
— D. Kas tabakası içinde gelişmiş çeper içi miyomu.

35-50 yaşları arasında kadınlardır. Bu urlar, ergenlik çağından önce görülmez, yaşdönümünden sonra da evrimi durur. Nedenleri tam olarak bilinmemektedir.

Anatomik Görünüm

Görünüm
Yuvarlak ve kenarları düzgün bir urdur. Kesiti yapıldığında, pembe ya da fildişi renginde olduğu görülür. Miyom, dölyatağı kasından bir kılıfla ayrılmıştır. Bu durum, çıkarılmasını kolaylaştırır.

Mikroskop altında incelenmesinde urun, dölyatağı kasının liflerine benzer düz kas liflerinin birbirine geçmesinden oluştuğu görülür. Bu urların yapısında, her zaman bağdokusu bulunur. Bazen, bağdokusu fazlaca olursa, bağ dokusu kas uru (fibromiyom) diye nitelenir. Her iki öğe, urun içinde değişik oranlarda bulunur.

Bağdokusu kas urları, fazla damar kapsamayan urlar olduklarından, ödem ve doku ölümü biçiminde değişiklikler geçirirler.

Yeri

Dölyatağında miyomlar, başlıca şu bölgelerde görülürler:

— dölyatağı gövdesinde: En sık raslananlardır (yüzde 96);

— isthmusta;

— dölyatağı boynunda.

Dölyatağı kasıyla ilişkilerine göre de, miyomlar şöyle sınıflandırılırlar :
— mukozaaltı miyomlan: Dölyatağı mukozasının hemen altında yeralan bu urlar, mukozayı iterler ve böylece, dölyatağı boşluğu içine doğru yuvarlakça bir kütle biçiminde kabarırlar. Bunlar, bazen saplıdır, dölyatağı boynu, hattâ dölyolu içine girerler;

— çeper içi miyomlan: Mukozaaltı miyomlarından çok daha sık raslanır, kas tabakası içinde gelişerek biçim bozukluklarına yolaçar ve dölyatağını büyütürler (bütününü ya da bir yanını);

Karşıt madde verilerek çekilmiş dölyatağı filmi. Dölyatağı boşluğu, içinde yeralan miyom nedeniyle şişmiş, hacmi artmış ve biçimi bozulmuştur. Miyom, boşluk içinde açıfe renkli görülen yuvarlak ve düzgün yapıdır.

— Serozaltı bağdokusu urları: Dölyatağmın yüzeyinde gelişerek bir kabartı yaparlar ; bir sapçık oluşturarak, dölyatağına yalnızca ince ve düzensiz bir şeritle bağlanan bağımsız bir ur durumuna gelebilirler.

Bu sonuncu durumda, teşhis daha kolaydır, yalnızca dölyatağı boruları ve yumurtalık urlarının (özellikle, yumurtalık kisti) ayırdedilmesi gerekir.

Miyomlar, küçük leğen içinde kalarak, çeşitli yönlere doğru gelişme gösterebilirler :

— sidik torbasını iterek sıkıştıran ön taraf miyomlari;

— Douglas çıkmazı içine gömülerek, göden barsağını sıkıştıran arka taraf miyomlari;

— geniş bağın içinde, sınırlı bir yayılma gösterdikten sonra, ya işlevsel bozukluklara neden olan ya da sidik borularının sıkışmasına yolaçan yan taraf miyomları (özellikle, dölyatağı boynu urları).

Bu urlar (özellikle de, dölyatağı tabanı miyomlari ve serozaaltı saplı miyomlan), karın boşluğuna da geçebilirler.

Teşhis

Klinik belirtiler
Hasta, 35-50 yaşları arasında, çocuksuz ya da tek çocuklu bir kadındır; dölyatağı kanamaları, bazen çatı bölgesinde bir ağırlık, karın boşluğunda bir hacim artışı, sidik çıkarma bozuklukları ya da kısırlık nedeniyle hekime başvurmuştur.

Dölyatağı kanamaları

Tek kesin belirti, uzun süren, içlerinde pıhtılar bulunan, aşırı kanamalar biçiminde âdet kanamalarıdır (menorajiler). Her çevrim süresince, ancak, birkaç gün kesilirler.

Âdet kanaması dönemi dışında kanamalar (metrorajiler) bulunması durumunda, miyomdan başka bir hastalık akla gelmelidir.

Bu iki kanama biçiminin birarada görülmesine (menometroraji) çok sık raslanır ve genellikle (3/4 oranında) bir mukozaaltı yerleşimli miyomun ya da dölyatağı boşluğu içinde saplı bir urun bulunduğunun belirtisidir.

Çatı bölgesinde ağırlık duygusu

Birlikte, başka bozunlar ve ihtilatlar bulunmayan bir miyom, ağrılı değildir. Çatı bölgesinde ağrılar (bel ve kasık ağrıları) varsa, yalın bir miyomun dışında bir hastalık ya da urun yolaçtığı bir ihtilat düşünülmelidir.

Solda, dölyatağında serozaaltı miyomları (5′i görünmekte).
— 1 ve 2. Miyomlar.
— 3. Dölyatağı.
— 4. Dölyatağı borusu.
— 5,6 ve 7. Miyomlar. Sağda, dölyatağının arka yüzünde büyük bir serozaaltı miyomu görülmektedir. Uru organdan ince bir sapla ayrılır.
— 1. Dölyatağı borusu.
— 2. Yumurtalık özel bağı.
— 3. Dölyatağı.
— 4. Yumurtalık.
— 5. Miyom.

Karın boşluğu hacminin artması

Uzun süre gizli kalmış serozaaltı saplı miyomunun sonucudur.

Sidik çıkarma bozuklukları

Tek niteleyici bozukluk, sabahları ivegen sidik tutukluğudur. Nedeni, Douglas çıkmazı içinde bulunan bir arka taraf miyomunun dölyatağı boynunu itmesi, dölyatağı boynunun da sidik torbasını sıkıştırmasıdır. Gündüzleri, çok sık sidik çıkarma isteği ve sidik tutamamanın, miyomları niteleyici özelliği yoktur.

Kısırlık

Bir miyomun, kısırlığın ana ve tek nedeni olmasına çok ender raslanır; daha çok peşpeşe düşüklerden sorumludur.

Klinik muayene

Karın boşluğunun elle muayenesi bazen, bir karın urunun ya da dölyatağında düzgün bir hacim artışının (3-4 aylık bir gebeliği akla getirir) ortaya çıkarılmasını sağlayabilir.

Spekulum muayenesinde, miyomun dölyatağı boynunda yeraldığı hastalar dışında, genellikle bir şey görülmez. (Dölyatağı boynunda miyom varsa, dölyolu şişmiş, dölyatağı boynu beden orta çizgisinden yana doğru kaymıştır; bu nedenle, görülmesi güçtür.) Mukozaaltı yerleşimli saplı urlar, özel bir durumdur; saplı olan bu urlar (polip), aşağı inerek itilip, dölyatağı boynu dış deliğinde ortaya çıkabilir.

Dölyolundan parmakla muayene ve karnın elle muayenesi birarada uygulanır ve klinik muayenenin temelini oluştururlar.

Dölyatağı miyomu, tipik olarak sert ve organa bütünüyle yapışık bir urdur; dölyatağı ile arasında hiç bir birleşme izi bulunmaz, dölyatağı boynuyla birlikte hareketlidir. Çok sayıda miyom bulunması, çok düğümlü bir ur halinde dölyatağını maskeler.

Miyom, dölyatağı ya da leğen boşluğundaki yerine bağlı olarak, bazı özel görünümler de alabilir. Sözgelimi serozaaltı saplı miyomunda, ur dölyatağına bağımlı değildir ve sanki öteki organlarla (yumurtalık, dölyatağı borusu) ilgiliymiş gibi görünür.

Dölyatağının, her yanının eşit biçimde büyümesi durumunda, urdan çok gebelik üstünde durulmalıdır.

Görüldüğü gibi, klinik muayene, tam anlamıyla yeterli kanıtları sağlayamadığından, kesin teşhis için, her zaman tamamlayıcı muayeneler uygulamak gerekir.

Tamamlayıcı muayeneler

Dölyatağı, dölyatağı boynu filmi çekme
Bir üreme organları enfeksiyonu ya da gebelik olasılıkları bir yana bırakıldıktan sonra uygulanır. Âdet çevriminin birinci evresinde, alınan çok sayıda film, dölyatağı boşluğundaki biçim bozukluklarını (uzama, şişme, büyüme) ve kaymaları gösterir; ama, dölyatağının kenarları düzenli kalır.

Muayene sırasında, iki özel durumla karşılaşılabilir : Ur, serozaaltı saplı miyomuysa, dölyatağı boşluğu normal durumunu koruyabilir. Mukozaaltı saplı miyomu sözkonusuysa, dölyatağı boşluğunda, ura uyan bir boşluk görünümü saptanır.

Kan incelemeleri
Uygulanan başlıca yöntemler, kan sayımı ve kanın çökme hızının saptanmasıdır. Dölyatağı kanamalarının önem derecesini ve genel duruma yansımasını değerlendirmeyi sağlar.

Dölyatağının arka yüzüne ince bir sapla bağlanmış büyük bir miyom. Ur, bu ince sapı nedeniyle yetersiz bir damarlanma gösterdiğinden bir doku ölümüne doğru gitmektedir. Olaya özellikle gebelikte görülen miyomlarda sık raslanır.
— 1. Yuvarlak bağlar.
— 2. Dölyatağı.
— 3. Dölyatağı boruları.
— 4. Miyom.

Boşaltım sistemi filmi
Damar içine karşıt madde verilerek, boşaltım sistemi filmi çekme, gömük ya da hacimli miyomlarda uygulanır.

Evrim

Hastaların çoğunda miyomların evrimi, genellikle iyidir; hiç bir büyük ihtilat eklenmez (bu arada, bazı işlevsel belirtilere yolaçabilir). Ama, ender olarak, bazı ihtilatlara Taşlanabilir.

Bağdokusu urlarının kendi oluşturdukları ihtilatlar

Kanamalar

Kanama, en sık raslanan ihtilattır. Kanamaların sürekli tekrarlamalarla kansızlığa yolaçtıkları hastalarda, cerrahi girişim uygulamak gerekir.

Kanamalar, özellikle, mukozaaltı ve dölyatağı boşluğu içi miyomlarına özgü ihtilatlardır. Önemsenemezlerse, daha ciddi kanamalar ortaya çıkarak hastanın yaşamını tehlikeye sokabilir.

Mekanik ihtilatlar

Klinik belirtilerin ivegen biçimde ortaya çıkması, şiddetli sancılara ve göden barsağı ya da sidik torbasının bası altında kalma belirtilerine yolaçan bir mukozaaltı saplı miyomunun dönmesi, bulantı ve kusmalarla birlikte karın boşluğunda, apansız ve şiddetli bir sancıya yolaçar.

Bazı yapı değişikliklerine de raslanabilir:
— miyomun dolaşım bozukluğuna bağlı doku ölümü ve ikincil enfeksiyon, 38°C ateşle birlikte, çeşitli şiddetlerde ağrı ve sancılara yolaçar; kanın çökme hızı da artmıştır. Bu duruma, çoğunlukla, gebelik sırasında ve doğum sonrasında raslanır;

— miyom, kireçlenme biçiminde bir yozlaşmaya uğrayabilir. Bu durum, yalın bir karın boşluğu filmiyle saptanabilir.

Komşu organların bası altında kalmasının yolaçtığı ihtilatlar

Komşu organların bası altında kalmasına, miyomun çok hızlı gelişme göstermesi, aşırı boyutlara ulaşması ya da leğen boşluğu içine büyümesi yolaçar.

Sidik torbasının bası altında kalması

Sidik çıkarma sayısının artması (sık işeme) yada torbada ivegen sidik birikmesi gibi bozukluklara yolaçar. Bası altında kalma, ön tarafta gelişen miyomun, doğrudan doğruya sidik torbasına baskı yapmasının ya da arka tarafta, Döuglas çıkmazı içine gömülen urun, dölyatağı ttoynunu itmesinin sonucudur.

Sidik borusunun bası altında kalması

Yan taraf miyomlarınm, özellikle de, geniş bağın içine yerleşmiş olanların sonucudur. Sidik borusunun bası altında kalmasıyla ilgili klinik belirtiler, geç dönemde ortaya çıkar. Bu nedenle, yan taraf miyomları saptanır saptanmaz, hemen damar içine karşıt madde verilerek boşaltım sistemi filmi çekme yoluyla, sidik yollarının sistemli muayenesi uygulanmalıdır. Böylece, bası altında kalmanın derecesi saptanabilir. Bası altında kalma, böbrek leğen ve havuzcuk boşluklarının genişlemesine neden olur, bu da böbreğin sidik yapma işlevini bozar. Boşlukların aşırı genişledikleri durumlarda, böbrek işlevlerini bütünüyle yitirebilir.

Öteki organların bası altında kalmaları

Bazı durumlarda, göden barsağı ve toplardamarlar da bası altında kalabilir; ama, bunlara son derece ender raslanır.

Ayırıcı Teşhis

Miyomun ayırdedilmesi gereken başlıca durumlar şunlardır:

— gebelik: Özellikle, âdet kanaması düzensizlikleri varsa, çok yanıltıcı bir özellik taşır. Ama, gebelikte, dölyatağı gövdesi yumuşamıştır. Ayrıca, gebelikle ilgili bir bağışıklık testi, bu olasılığı bir yana bırakmayı sağlar;

— yumurtalık urları: Tipik dölyatağına bağımlı olmayan urlardır. Ama, dölyatağı üstünde, saplı miyomlara ve yumurtalık urlarına da raslanabilir. Kesin teşhis, cerrahi girişimle konur;

— dölyatağı üstüne yapışmış iltihap kökenli dölyatağı borusu urları da (dölyatağı borularında sıvı toplanması ya da eski bir irin toplanması) yanılmalara yolaçabilir;

— dölyatağı kanamaları görüldüğünde, bunların dölyatağı gövdesi kanseriyle ilgili olabileceği dikkate alınmalı ve sistemli bir kanser araştırması uygulanmalıdır.

Tedavi

Tedavi uygulanmaması

Küçük hacimli, rahatsız etmeyen ve ihtilatlara yolaçmayan miyomlar için, herhangi bir tedavi uygulamak gerekmez. Ama, evrimleri, sürekli ve düzenli biçimde izlenmelidir.

Cerrahi girişim

Miyomların tedavisinde, cerrahi yöntemlere de çok sık başvurulur. Başlıca iki yöntem uygulanır:

— yumurtalık korunarak, toptan dölyatağı çıkarma (histerektomi);

— yalnızca miyomun çıkarılması (miyomektemi).

Toptan dölyatağı çıkarma, en sık uygulanan yöntemdir. Yalnızca, miyomun çıkarılmasmaysa, çocuk yapmak isteyen kadınlarda, ur fazla büyük değilse, tekse ve dölyatağı kas tabakasından kolayca kaldırılabilen bir kılıf ile ayrılmışsa uygulanır.

Cerrahi girişimin mutlaka uygulanması gereken durumlar şunlardır:

— ihtilatlar (urun aşırı boyutlara ulaşması ya da kansızlığa neden olacak şiddette tekrarlayan kanamalar);

— komşu organların bası altında kalması;

— miyomun ihtilata yolaçacağının anlaşılması (serozaaltı saplı miyomlari; geniş bağın içine gömülmüş ya da gömülebilecek miyomlar; mukozaaltı yerleşimli miyomlar; dölyatağı boynu ya da dölyolu içine doğmuş saplı mukozaaltı miyomlari);

— miyomlara çeşitli bozunların eşlik etmesi.

İlaç tedavisi

İlaç tedavisi, âdet çevriminin ikinci yarısında, progesteron hormon verilmesine dayanır. Ayrıca, dölyatağı kasılmalarını güçlendirici ilaçlar (ergometrin) ve kan yitimine karşı demirli ilaçlar verilir. Bu tedavi ancak, miyom fazla büyük değilse ve işlevsel belirti olarak yalnızca hafifçe artmış âdet kanamaları varsa uygulanır; tedavi süresince ve sonrasında, urun evriminin sürekli olarak izlenmesi gerekir. İlaç tedavisi, yaşdönümüne yaklaşmış kadınlarda vakit kazandıran bir yöntemdir.