Doğum Sırasındaki Önemli Girişimler

DOĞUM SIRASINDAKİ GİRİŞİMLER

Dölyatağının açılış dönemi ya da çocuğun çıkış dönemi sırasındaki anormallikler, doğum hekiminin doğum sürecine doğrudan girişimini gerektirebilir. Girişim biçimlerinin bazısı önemsiz, bazısı önemlidir: Çıkışı kolaylaştırmayı amaçlayan yalın .bir apışarası kesişinden (epizyotomi), üst yoldan çıkarmaya (sezaryen) kadar. Bu girişimler, uygun uyuşturma tekniklerine başvurmayı gerektirir.

UYUŞTURMA

Farklı girişimler, farklı uyuşturmalar gerektirir.

Yerel uyuşturma

Çıkıştan hemen önceki dakikalarda, edep sinirleri (apışarasının duyarlığını sağlayan sinir demeti) üstüne ya da doğrudan apışarası yumuşak dokuları içine uygulanarak, çıkışın kolay olması ya da apışarası kesişinin daha az acı verici olması sağlanır. En çok, apışarası yırtıkları ve kesileri dikilirken başvurulur. Bu tür onarımlar, genellikle, genel uyuşturma tehlikelerinin göze alınmasını gerektirmeyecek çaptadır.

Genel uyuşturma
Kaşık (forseps) konulması, dölütün makatla (kıçla) gelmesi, iç girişimler ya da sezaryen gibi ağrılı ve travma yaratıcı girişimler, genel uyuşturma gerektirir. Genel uyuşturmaya başvurmak gerektiğinde, iki sorun ortaya çıkar: Uyuşturmanın anne için yeterli olması; eten aracılığıyla çocuğa yansı-, masının en az ölçüde olması. İkinci sorun çözülemezse, çocuğun uyku halinde doğması ya da önemli solunum güçlükleriyle karşılaşması olasılığı vardır. Çocuk çıkar çıkmaz, uyuşturma dozu anne için artırılabilir. Ayrıca, hafif dozlarda gaz ya da uyuşturucu kullanılarak, kadını dölyatağı boynunun açılış dönemi sırasında hafif bir uyku durumuna sokma olasılığı da vardır. Bu durum, boynun açılış sürecini de, çocuğun oksijen alma durumunu da etkilememelidir; bu tür tekniklere, annenin aşırı çırpınmaları başka yollardan önlenemezse başvurulur.

Omurilik uyuşturma

Günümüzde omurilik dolayına yerleştirilen bir iğne yardımıyla apışarası, hattâ karın bölgesinde, bütün duyarlık ortadan kaldırılabilmektedir. Öteden beri bilinen bu teknik, yakın geçmişte büyük ölçüde geliştirilmiş ve genel uyuşturmaya başvurmaksızın sezaryen yapma olanağı doğmuştur.

ALT YOLDAN GİRİŞİMLER

Doğum sırasında hekimin yalın ya da önemli girişimlerle çıkışı kolaylaştırması gerekebilir.

Küçük girişimler

Son çıkarma çabaları sırasında karna dıştan basınç uygulamak ve apışarası kesişi (epizyotomi), çocuğun doğuşunu kolaylaştırabilir.

Karna basınç uygulama

İyi yapılırsa, doğuma bir ölçüde yardımcı olur. Uygulama, kadının son kasılmalar sırasındaki çıkarma çabalarına, dölyatağı üstüne sürekli ve düzenli bir basınç uygulayarak yardımcı olmaya dayanır. Uygulayıcının güçlü olması, ama yumuşak davranması, apışarasmda yırtığa yolaçmamak için, çocuğun başı ele gelir gelmez,durması gerekir.

Apışarası kesişi

Apışarasının makas ya da bıçakla kesilmesi, dış üreme organı ağzını genişleterek çocuğun başının çıkışını kolaylaştırdığı gibi, çoğunlukla onarılması apışarası kesisininkinden daha güç olan denetim dışı doku yırtılmalarını da önler. Keşi, ya beden orta çizgisi üstünden ya da dış üreme organının arka ucundan başlanarak, çapraz biçimde yapılır.

Apışarası kesişinin uygulanması gereken pek çok durum vardır; ama başlıca amacı, apışarası ağzı çok dar ya da esneklikten yoksun (ya da çocuğun başının apışarası açıklığına oranla fazla irii olduğunda ya da dölütün çıkıntısı nedeniyle hızlı girişim gerektiğinde, apışarası açıklığını genişletmek ve başın çıkışını hızlandırmaktır. İlk doğumda çocuğun makatla gelmesi ya da kaşık kullanma gerekmesi de, apışarası kesişine başvurmayı gerektirir. Onarımı kolaydır, genellikle de ikincil izler bırakmaz.

Kaşık kullanılması ve çocuğun doğuşunun hızlandırılması amaçları dışında, apışarası kesişi, çocuğun bedeninin ilk gelen bölümünün geçişi sırasında, apışarasmın zarar görmesini ya da yırtılmasını önlemek için uygulanır.

Yırtılma tehlikesi olan dokular, kızlık zarı kalıntıları, dış üreme organı çevresindeki deri ya da mukoza örtüleri, apışarası bağlan, hattâ ciddi durumlarda göden barsağının ön çeperidir. Eskiden, , apışarası kesişi uygulamasının yaygınlaşmamış olduğu dönemlerde, çocuk iri olduğu zaman, makatla geldiği zaman ya da çok çabuk çıktığı zamanlar, yırtıklarla karşılaşılırdı. Günümüzde başlıca neden, ebenin çocuğun çıkmasına yardımcı olmaya çalıştığı sırada, annenin söz dinlememesi ve denetimsiz çıkarma çabalarında bulunmasıdır.

Doğumdan sonra, bozunların bilançosu çıkarılmalı, daha sonra da apışarası anatomisinde görülebilecek bozuklukları önlemek için, çocuk eklerinin çıkmasının ardından, genellikle yerel uyuşturum altında onarıma geçilmelidir.

Yırtıkların yanısıra, dölyolu çeperleri ya da geniş bağlar düzeyinde, apışarasında kan toplanmaları olabilir. Bu durumda, toplanan kanı boşaltmak ve kanamayı durdurmak gerekir.

Kaşığın kullanılması

Kaşık (forseps), dölütün başını tutmaya yarayan aygıta verilen addır. Doğuma büyük ölçüde yardımcı olur. Günümüzde sezaryen kolayca gerçekleştirilebildiğinden, bu güç ve tehlikeli müdahalelere eskisi kadar gerek kalmamıştır.

Aygıtın bütün modelleri, içi oyuk ve dölütün başının biçimine uyan iki kaşıktan oluşur. Kaşıkları birbirine bağlayan eklem, çeşitli biçimlerde olabilir.

Dölyolu boşluğuna sokulan aygıt, çocuğun başını çıkışa uygun konuma getirir ve dış üreme halkasına doğru inişine kılavuzluk eder. Kuşkusuz bunun için, dölyatağı boynu açılmasının tamamlanmış ve başın çıkış yoluna iyice girmiş olması gereklidir. Çoğunlukla, kaşık koyma genel uyuşturum altında apışarası kesisiyle birlikte yapılır; çocuk eklerinin çıkışı da yapay olarak sağlandıktan sonra, apışarası kesiği hemen dikilir. Baş çok altta olduğu için çatı kaynağı altında takılıp kalıyorsa ya da kadının ıkınması çıkarmaya yetmiyorsa, kaşık kullanılması güçlük çıkarmaz, yerel uyuşturmayla acısız olarak gerçekleştirilir. Görüldüğü gibi, modern doğum hekimliğinde kaşığın rolü, gerektiğinde dölütün başının inişini hızlandırmaya ya da dönüşünü kolaylaştırmaya dayanır.

Vakum kullanılması da kaşık kullanılması gibi alt yoldan çıkarma yöntemlerindendir. Vakum sağlayan bir pompa, şişe ve lastik borulardan oluşan aygıtın havanın emilmesini sağlayan maden tablası, çocuğun başının tepesine uygulanır ve çocuk, dönmesi sağlanarak aşağı doğru çekilir.

Koşullara uyularak gerçekleştirildiğinde, kaşık uygulaması gerek çocuk (kaşık izlerinin birkaç gün sürmesine karşın), gerekse anne için zararlı olmaz.

Çocuğun çıkarılması

Bazı makat gelişi ya da yan duruş durumlarında, çocuğu hekimin çıkarması gerekebilir. Makat Çocuğun alt yoldan dünyaya gelmesini sağlayan ama günümüzde yerini sezaryene bırakmış olan başka yöntemler de vardır. Bunlar arasında döl-yatağı boynunun kesilmesi, dölyolundan sezaryen ve çatı kaynağının kesilmesi sayılabilir.

Çocuk eklerinin yapay olarak çıkarılması

Doğumun son evresi olan çocuk eklerinin çıkışı, hekim tarafından da gerçekleştirilebilir. Kaşık koymak için genel uyuşturum uygulanmışsa, hekim bundan yararlanarak eteni dölyatağı boşluğundan elle çıkarır. Eten, dölyatağmdan kendiliğinden ayrılmazsa da elle çıkarılır. Bu durumda kanama olasılığı vardır. Etenin çıkarılması, dölyatağının kapanarak eski boyutlarına dönmesini sağlar.