Makroskopik Anatomi

Biçimi ve Yeri

Memeler, göğsün ön ve üst bölümünde, göğüs kemiğinin her iki yanında yerleşmişlerdir. Genç kızlarda memeler, yarı oval biçimdedirler. Kadın, sırtüstü yattığında, memenin biçimi daha çok, bir yarıküreye yaklaşır. Zenci kadınlarda memeler, koni biçimindedir. Gebelikler, emzirmeler ve yaşın ilerlemesi, memelerin görünümünü değiştirir, giderek sarkmalarına yolaçar. Biçimleri ne olursa olsun, memeler çoğunlukla, bakışımsız olarak bulunurlar.

Boyutları ve Ağırlığı

Doğumda memeler, ancak 8-10 mm çapındadırlar. Genellikle, ergenlik çağına doğru oldukça hızlı gelişirler. Erişkinde, yaklaşık 10-12 sm yüksekliğinde, 12-13 sm enindedirler. Gebelik sırasında, ilk 4.-5. aylarda, memelerin hacmi önemli ölçüde artar; daha sonra, irileşme durur ve gebelik sonunda, şişkinlik yeniden ortaya çıkar. Kadın, çocuğuna süt verirse, memelerin hacmi önemli derecede artar. Memelerin hacmi, asıl meme bezininkini yansıtmaz; çoğunlukla bu hacim, organın yapısına giren yağ kütlesine uyar. Öte yandan, memelerin büyüklüğü kişinin, ne boyuyla ne de iriliğiyle ilgilidir; kadının hormon durumunu da yansıtmaz.

Memelerin ağırlığı, doğumda 30-60 gramdır. Genç kızlarda 150-200 gram, çocuk emziren kadınlarda 400-500 gram, hattâ bazen 900 gram olur.

Kıvamı

Genç kızlarda ve henüz çocuk doğurmamış kadınlarda memeler, katı ve esnektir. Gebeliklerin ve yağın etkisiyle yumuşar ve sarkarlar. Elle muayenede, memeler göğüs çeperine bastırıldığında yiten taneli kıvam ele gelir.

Tutunma Araçları

Memeyi asılı tutan, 2 akörtünün birleşmesinden oluşan bir aşıcı bağdır. Bu bağın etkinliği değişkendir. Ayrıca, büyük göğüs kası, meme bezinin tutunma araçlarından değildir; aslında, memenin tek ve gerçek aşıcı bağı, deri kaslarıyla güçlendirilen deridir.

Dış Görünüşü

Memenin tam dışbükey ve yuvarlak dış yüzeyi, 1 çevresel, 1 orta (meme aylası), l de merkezi (meme başı) 3 bölgeden oluşur.

Çevresel bölge

En yaygın bölümdür. Bir yandan meme aylasıyla (meme başı çevresindeki koyu renkli bölge), öte yandan komşu dokularla sınırlanmıştır. Düz, yumuşak, esnek olan bu bölge, deriyle aynı renktedir ve bazen ince ayva tüyleriyle kaplıdır. Gebelik ve emzirme sırasında, bu bölgenin derisi altında çoğunlukla, derialtı toplardamarlarına uyan mavimsi çizgiler gözlenir.

Orta bölge

Bu bölge, «meme aylası» diye de adlandırılır. Derinin geri kalan bölümünden belirgin olarak daha koyu renktedir. Yüzeyinde, özel olarak gelişmiş yağ bezlerine uyan ve «Morgagni kabarcıkları» adı verilen 12-20 küçük çıkıntı taşır. Bu bölge, sarışınlarda pembe, esmerlerde kahverengimsi, zencilerde mat siyah renktedir. Gebelik ve emzirme döneminde, meme aylası çok belirgin biçimde değişir ve büyük ölçüde pigment artışına uğrar; «Morgagni kabarcıkları» da irileşerek «Montgomery kabarcıkları» adını alırlar. Gebelik sonunda, bu kabarcıklardan kolostruma (doğumdan sonra, bazen memelerden ilk gelen, az kazein ve çok albümin içeren süt) benzeyen bir sıvı gelir.

Merkezi bölge

Memenin merkezi bölümünde, 2-15 mm çapında, olan meme başı bulunur. Burası da, meme aylası gibi renklidir ve kıvrımlı, düzensiz bir görünümdedir. Meme başının tepesinde, süt akıtıcı kanalların uzaksal uçlarına uyan, 12-20 küçük delik bulunur. Bazen, meme başı öylesine kısadır ki, emzirmek olanaksızdır; bazen de, bir çukurluğun dibinde yerleşir ye emzirmek gene olanaksızdır. Soğuğun ve cinsel ilişkilerin etkisiyle meme başının görünümü değişir, daha sert ve daha belirgin bir hal alır.

İç Yapısı

Memenin önden arkaya kesiti, yüzeyden derine doğru bir deri kılıfı ya da meme kılıfının, meme gövdesi ya da asıl meme bezinin ve meme ardında bağ ve yağ dokusundan oluşan bir tabakanın görülmesini sağlar.

Deri Kılıfı

Bu bölgenin en dış bölümü, kıllar, yağ bezleri ve ter bezleri taşıyan bir deri yapısı gösterir; derinin altında «meme önü yağ dokusu» adı verilen bir yağlı doku bulunur.

Meme aylası bölgesinde üstderi, boya maddesi bakımından zengin hücreler içerir (bu bölgenin rengini verir). Üstderinin altında, derialtı, kıl kesecikleri, ter ve yağ bezleri, süt salgılayan bezcikler ve kas lifleri kapsar.

Merkezi bölümde, kılsız, bezsiz, pigmentli büyükçe bir doku kabartısı olan meme başı yeralır. Eksenini esnek bir bağdokusu ve organın tepesine doğru açılan süt akıtıcı kanallar oluşturur.

Ayrıca bu bölüm, biraraya geldiklerinde, meme kasını oluşturan kas lifleri de kapsar. Bu kasların kasılması, süt akıtıcı kanalların çapını daraltır ve meme başını sertleştirir.

Meme Gövdesi

Meme gövdesi, içinde lopçukların dağınık bulunduğu bir yağ ve bağdokusu kütlesidir; göğüs elle muayene edildiğinde, bu lopçuklar taneliymiş duygusu verir.

Dış ya da ön yüzü çok düzensizdir; bir dizi çıkıntılar ve çöküntüler gözlenir. Meme bezinin sınırı da çok düzensizdir; en önemlisi koltukaltına doğru olan 5 tane meme bezi uzantısı ayırdedilir.

Meme bezinin kenarları, her yerde aynı kalınlıkta değildir; alt kenar her zaman daha kaim, üst kenar incedir. Arka ya da iç yüzü, küçük damar saplarıyla göğüs çeperine bağlanmıştır. Meme bezi, bağdokusu kirişleri tarafından, her biri bir lopçuk oluşturan birçok bölgeye ayrılmıştır. Her lopçuk, her biri bir lopçuk içi kanalla ilişkide olan bez torbacıkları grubundan oluşmuştur; lopçuk içi kanallar, bir lopçuklararası kanalda birleşirler. Birçok lopçuklararası kanalın biraraya gelmesiyle, süt akıtıcı bir kanal ortaya çıkar ve buraya boşalan lopçukların tümü bir lob oluşturur. Her meme bezinde, bunlardan yaklaşık 12-15 tane vardır.

Meme Ardı Yağ Tabakası

Bu takabada, kişilere göre değişebilen kalınlıkta bir bağ ve yağ dokusu bulunur; burası, meme ardı apselerinin yerleştiği bölgedir.

Damarlar ve Sinirler

Atardamarlar

Memenin bütün atardamar kolları, deriye ve beze giden dallara ayrılırlar, meme bezine giden dallar, bezin derinliklerine doğru girerler. Memede, az damarlanmış ya da aşırı damarlanmış hiç bir bölge bulunmaz.

Koltukaltı atardamarı

Bu büyük atardamar, içeriye doğru eğik olarak iner, göğüs büyük kasının alt kenarına kadar ilerler ve yan dalları (göğüs üst atardamarı ve göğüs yan atardamarı), meme bezini kanlandırır.

Göğüs iç atardamarı

Memenin iç bölümüne, başlıca 2., 3. ve 4. kaburgalararası aralıklardan doğan dallar verir.

Kaburgalararası atardamarlar
Bu damarlar, çok ince dallara ayrılırlar.

Toplardamarlar

Yüzeysel toplardamarlar, gebelik ve emzirme sırasında iyice görünür duruma gelen bir derialtı kılcaldamar ağı oluştururlar. Bu ağ, çoğunlukla meme aylası çevresinde, «Haller toplardamar halkası» adı verilen bir çember yapar. Bu yüzeysel toplardamar ağı, bütün yönlere (boyun, beyin, karın) dağılır. Bunun dışında, daha önemsiz olan bir derin ağ vardır.

Lenf Damarları
Meme bezinde, yüzeysel lenf damarlarının oluşturduğu bir ağ ve götürücü damarlar vardır. Yüzeysel lenf ağı, biri deriyle ilgili, öteki derinde bezle ilgili 2 gruba ayrılır.

Götürücü lenf damarları, boşaltımını sağladıkları bölgelere göre 3 gruba ayrılırlar :

— meme bezinin dış yarısının lenf damarları;

— bezin iç bölümünün lenf damarları;

— göğüs iç atardamarı boyunca ve koltukaltında yerleşmiş lenf bezleri.

Sinirler

Meme bezinin sinirleri, yüzeysel ve derin ola rak ayrılırlar :

— derin sinirler, meme bezine damarlarla bir likte gelen sempatik ağlardır;

— yüzeysel sinirler ise duyu sinirleridir.

Fizyoloji

Meme bezinin fizyolojisi, 2 büyük konu kapsar: Meme bezinin oluşumu; sütün oluşumu.