Bağırsak Hastalıklarında Beslenme Kuralları

Birçok etmen bağırsak bozukluklarına yol açar. Bu etmenlerin ve hastalık­ların başlıcaları şunlardır:
1. Zehirli maddelerden ve mikroorganizmalardan ileri gelen besin zehirlen­meleri.
2. Dizanteri, kolera, tifo, bağırsak kurtlan gibi çeşitli bulaşıcı hastalıklar.
3. Bağırsak yapısında çıkıntılar ve cepler oluşması, bunların iltihaplanması (divertikül iltihabı), kalınbağırsak iltihabı (kolit), başka sebeplerle iltihaplanma, bağırsak zedelenmesi, aşınması, yara (ülser) oluşması.
4. Bağırsaklarda yapısal bozukluklar, bağırsak tıkanması ve düğümlenme­si, bağırsakta ur oluşması.
5. Bazı besinlere aşırı duyarlık, sindirim ve emilme bozuklukları (malab-sorbsiyon hastalıkları).
6. Sinir sisteminin düzenli çalışmayışı, ruhsal bozukluklar, düzensiz yaşa­ma, yanlış alışkanlıklar, beslenme bozuklukları, kötü beslenme alışkanlıkları.

Gruplanan hastalıklar ve değişik sebeplerle ortaya çıkan bozuklukların ni­telikleri, belirtileri, vücuda verdiği zararlar ayrıdır. Bu yüzden, beslenmede izlen­mesi gereken yol da hastalığa göre değişir. Hastalıkların büyük bir bölümü he­men hastane bakımı ve doktor tedavisi gerektirir. Aşırı kusma, şiddetli sürgün (ishal, diyare); şiddetli, dinmeyen ve dindikten sonra yeniden başlayan sancılar;, zehirlenmeler; kusmukta, dışkıda kan belirtisi, renk ve görünüş değişiklikleri gibi durumlarda hasta bir an önce hastaneye götürülmelidir. Bekletilirse hasta­nın durumu daha da kötüleşebilir ve hasta kaybedilebilir.

Bağırsak hastalıklannda beslenmede ana amaç; hastanın sıkıntılarını hafif­letmek, iyileşmesini hızlandırmak; hastalığın etkenini uzaklaştırmak, yol açtığı kayıpları karşılamak; bunları yaparken de yeterli ve dengeli beslenmeyi sağla­maktır.

Bağırsakla ilgili hastalıklarda beslenmenin ana ilkeleri şunlardır:

1. Kusma, sürgün gibi durumlarda kaybedilen su ve elektrolitler en uygun yolla karşılanır.

2. Hastanın sıkıntılarını artıran, sindirimi zor, sindirim kanalını aşındıra­cak, incitecek besinler verilmez.

3. İshal olan kişilerde bağırsak hareketlerini azaltıcı, posasız; peklik çekenlerlere ise tersi etki gösteren besinler verilir.

4. Sindirim ve emilim bozukluğu hastalıklarında, belirli besinlere duyar­lık, durumlarında, bozukluk sebebi olan besinler diyetten çıkarılır ya da azal­tılır. Yerine, ihtiyacı karşılayacak uygun besinler konur.

5. Besin öğelerinin sindirimi ve emilimi bozulduğundan ihtiyaç artar. Di­yet, artan besin öğeleri ihtiyacım karşılayacak şekilde düzenlenir.

6. Belirli besinlere aşırı duyarlı olma durumunda sorumlu besini diyetten çıkarma dışında, hastalıkların ağır dönemi atlatıldıktan sonra, beslenmede aşırı kısıtlamalardan kaçınılır. Eskiden önerilen sıkı pehriz, aşırı kısıtlı diyet uygulama lan günümüzde geçerliliğini yitirmiş, yararı bir yana sakıncalı olduğu anlaşılmıştır. Artık “hiç posasız”, “hiç yağsız” gibi yasaklarla dolu diyet uygulamalarına yer verilmemektedir. Belirli besinlerin zararlı olmayacak miktarda ve şekilde verilmeside uygun görülmektedir.

7. Diyetten çıkarılması ya da azaltılması gereken besinler hastanın durumu düzeldikçe, gittikçe artırılarak rahatsız etmeyecek miktara çıkarılır. Sindirim güç­lüğü yaptığı belirtilen yiyeceklerden ve yanlış alışkanlıklardan kaçınılır.

8. Yara, iltihap ve emilme bozukluğu gibi sindirim kanalı hastalıklarının ağır dönemlerinde, hastane bakımında olan hastanın bir süre damardan beslen­mesi yararlı bulunmaktadır. Bu uygulama; hasta organı dinlendirmek, iyileşmeyi hızlandırmak, ağrıyı azaltmak ve beslenme yetersizliğini önlemek amacıyla yapıl­maktadır.