Karaciğer Sağlığında Beslenmenin Önemi

Karaciğer Sağlığında Beslenmenin Önemi
‘Karaciğer sağlığının korunmasında yeterli ve dengeli beslenmenin önemi büyüktür. Sindirim kanalında emilen besin öğelerinin çoğu kapıtoplardamarı ile karaciğere taşınır. Aynı yolla, diyette bulunabilecek zehirli maddeler, alınan ilâç­lar da emildikten sonra ilk olarak karaciğere gider ve orada zararlı etki göstere­bilir. Çünkü, karaciğerin zararlı maddelerden kendini koruma yeteneği sınırlı­dır.
Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda, kolin, protein, metionin ve E
vitamini yetersizliklerinin karaciğer yağlanmasını kolaylaştırdığı bulunmuştur .Alkol, kloroform ve karbontetraklorid gibi ze­hirleyici (toksik) maddelerin karaciğer hücrelerinde yağlanmayla ilgisi belirlen­miştir. Protein yetersizliğinin de organda kimyasal zehirlenmeyi kolaylaştırdığı anlaşılmıştır. .
Uzun süre çok” miktarda alkol almak karaciğerde birtakım bozukluklar ya­par ve siroz denilen hastalığa yol açar. Alkolün % 90-95′i karaciğerde CO2 ve suya oksitlenir; bunun için bir .dizi karmaşık tepkime ve enzim gerekir. Çok mik­tarda alkol alınması karaciğerin yükünü artırır, orgam olağandışı çalışmaya zor­lar ve bozulma hızlanır. Gönüllü olan sağlıklı kişilere deneme amacıyla, çok miktarda alkol bir kez verildiğinde bile, karaciğer yıkımının belirtisi sayılan bir­takım maddelerin kanda önemli ölçüde arttığı bulunmuştur. Onsekiz gün sürey­le alkol verilen (günde 200 gr.) sağlıklı gönüllü kişilerin karaciğer hücrelerinde bozukluklar ve yağ birikimi olduğu belirlenmiştir. Bir başka araştırmada ise, al­kolü bırakmış .kişilerin karaciğerindeki bozuklukların düzeldiği, yeniden alkol almaya başladıklarında karaciğerdeki yıkımın arttığı görülmüştür.
Aşırı derecede alkol; karaciğerde iltihaplanma, organda büyüme, sarılık gibi hastalıklara riski artırır. Alkolün karaciğere zehirleyici (toksik) etkisi kuş­kuya yer bırakmayacak derecede kesindir. Ayrıca, alkol kişinin iştahım azaltır, enerjinin bir bölümü alkolden geldiği için yeterli besin almayı engeller. O yüz­den, alkoliklerde; protein, çeşitli vitaminler ve minerallerin yetersizliği daha sık görülür. Karaciğer hücrelerindeki bozulmalar sebebiyle besin öğelerini tufnıa, depolama ve kullanma yeteneği de azalır. Bu etkileşim sonucu karaciğer hücre­lerinde yıkım ve bozukluklar hızlanır. Siroz, çok alkol almanın ilk beş yılı içinde başlayabilir; hastanın durumuna göre 10-15 yıl gibi uzun süre sonra da görü­lebilir. Hastalıkta karaciğer hücreleri yağlandıkça hücrelerde yıkım artar ve böylelikle görev yapamaz duruma gelir.
Başta protein ve B grubu vitaminlerinin yetersizlikleri olmak üzere beslen­me bozukluklarının ve alkolün etkileşimi siroz ve öteki karaciğer hastalıklarının oluşması ve ilerlemesini hızlandırır. Zamanında tedavi edilmeyen bu hastalık­lar karaciğer yetmezliği ve komayla sonuçlanır.
Karaciğer hastalıklarında vücut çalışmasında çok çeşitli bozukluklar- gö­rülür. Beslenme yetersizlikleri başka hastalıklara direnci azaltır. Son yıllarda ya­pılan araştırmalar; alkoliklerde hastalıklara direncin azalarak ölüm oranının yükselmesinde esas etkenin beslenme yetersizliği olduğunu işaretlemektedir.
Yeterli ve dengeli beslenme, karaciğer hastalıklarına direnci artırır, hasta­ların iyileşmesini kolaylaştırır. Hayvanlar üzerinde yapılan bir araştırmada, ka­raciğerde riboflavin yoğunluğunun düşmesinin organda tümör (ur) oluşumuna riski artırdığı bulunmuştur. Kalite ve miktar yönünden yetersiz beslenen küçük çocukların karaciğerinde yağlanma olmaktadır. Protein – enerji yetersizliği has­talığı olan (kuvaşiorkor) çocuklarda, karaciğer hastalığı belirtileri göstermeyen­lerde bile, karaciğer hücrelerinde değişmeler belirlenmiştir. İyi beslenerek teda­vi edildiklerinde, organdaki yağlanma ve öteki olumsuz değişmelerin düzeldiği gösterilmiştir.