Böbrek Yetmezliğinde Beslenme Kuralları

Böbrek Yetmezliğinde Beslenme İlkeleri
Böbrek yetmezliği, birden başlayan şiddetli (akut) ya da süreğen (kronik> türde olabilir.
A. Akut Böbrek Yetmezliği
Akut böbrek yetmezliğinde, organ görevlerini tam olarak yapamaz. İdrar çok azalır ya da hiç idrar çıkmaz. Üre gibi metabolizma artıkları, elektrolitler dışarı atılmadığından vücutta birikir. Asit – baz dengesi, sıvı ile elektrolit den­gesi bozulur. Vücutta şişme (ödem), kan basıncında yükselme, kalp yetmezliği dalgınlık, kanama ve şok gibi durumlar görülebilir. Hasta, hastane ve doktor bakımında tedavi edilir. Uygun diyet, hastanın iyileşmesinde kesinlikle çok önemlidir.

Akut böbrek yetmezliği olan hastalar için diyet düzenlemede aşağıda belirtilenlereuyulmalıdır

1. Diyetin enerji değeri, hastanın normal vücut ağırlığını koruyacak şekil­de düzenlenir. Enerji ihtiyacı daha çok karbonhidratlarla ve yağlarla karşılanır.
2. Hasta proteinsiz bırakılmaz. Kanda üre yüksek değilse protein azal­tılmaz. Vücut proteinlerinin yıkımım azaltmak için yüksek kaliteli protein veri­lir. Hastane tedavisinde damardan elzem, amino asit karışımı verilmesinin yararı üzerinde durulmaktadır. Bu karışıma yetişkin hastalar için de histidin eklen­mesi gerektiği vurgulanmakta, arginin’in de yararlı olacağı ileri sürülmektedir.
3. Hastamn kan basıncı yüksekse ve vücudunda şişme varsa tuz aşırı olr mayacak biçimde azaltılır. Aşırı ve sürekli olarak sodyum kısıtlaması sakıncalıdır.
4. Hastanm, çıkardığı idrara ve genel durumuna göre su dengesi sağlanır. Hasta susuz bırakılmaz.
5. Hastanın diyeti; enerji, vitamin, protein ve minerallere ihtiyacını kar­şılayacak ve kolay tüketilebilecek şekilde düzenlenir.

Süreğen (Kronik) Böbrek Yetmezliği

Süreğen (kronik, eskimiş, müzmin) böbrek yetmezliği, çeşitli böbrek hasta­lıklarının ilerlemesi sonucu ortaya çıkar. Böbreklerin görev yapan birimleri olan nefronlar çalışamaz duruma gelir. Süzme ve geri emme yeteneği ileri derecede bozulur. Nefronların yarıdan çoğu görev yapamaz duruma gelebilir. Bu durum­da, öteki sistemlerin ve organların çalışması da bozulur. Böbrek yetmezliğinin ağır şekli “üremi” olarak da adlandırılır. Böbrekler, kanı metabolizma ürünle­rinden temizleyemez.
İdrarla dışarı atılamayan üre, ürik asit ve benzeri metabolizma artıkları kan­da birikir. Bu maddeler bütün organlara zarar verir. Kansızlığa, sinir sistemi bozukluklarına, havale nöbetlerine, kas zayıflığı ve erimesine yol açar. Hastada, iştahsızlık, bulantı, kusma, sürgün (ishal) ve karın ağrıları görülebilir. Kar­bonhidrat yağ ve protein metabolizması da bozulabilir.

Hasta doktor kontrolü altında tutulur. Diyet, hastanın genel durumuna ve doktorun direktifi doğrultusunda düzenlenir.
Süreğen (kronik) böbrek yetmezliği olan hastaların diyeti, enerji yönünden yeterli, vücutta protein yıkımını artırmayacak, kanda üreyi yükseltmeyecek, sıvı ve elektrolitleri dengede tutacak şekilde düzenlenir.

Diyet düzenlemede uyul­ması gereken hususlar şunlardır

1. Diyetin enerji değeri normal kiloyu koruyacak şekilde ayarlanır. Diye­tin enerji değeri 2000 – 2500 kalori olabilir. Bunun için diyette 300 – 400 gr. kar­bonhidrat, 70 – 90 gr. kadar yağ bulunabilir.
2. Kanda üre çok yüksek ve idrar azsa, diyetin protein değeri düşürülür. Hastanın ağırlaştığı bu durumda bol şekerli pelte, şekerlemeler ve nişastalı be­sinler verilir, idrar miktarı artmaya, kanda üre düzeyi düşmeye başladıkça, di­yette protein miktarı artırılır. Vücut proteinlerinin yıkımını .azaltmak için yük­sek kaliteli proteinler seçilir. Verilen protein miktarı kilo başına 0,5 gramın al­tına düşürüknez.
Hastanın kanı hastanede belli aralıklarla özel yöntemle (hemodializ) temiz­leniyorsa hastaya daha yeterli miktarda protein verilebilir. Çok ağır durumda olmayan hastaya günde verilecek protein miktarı 35 – 60 gr. dolayında olabilir.
3. Hastada kalp yetersizliği ve şişme varsa, idrar az, kan basıncı yüksek­se, tuzu kısıtlı diyet uygulanır. Bu durumlar yoksa tuz fazla azaltılmaz.
4. Kusma, sürgün (ishal) ve idrarla kayba uğrayan su ve elektrolitler kar­şılanır.
5. Hastanın yeterli ve dengeli beslenmesini sağlayacak diyet uygulanır. Öğün sayısı artırılabilir. Hastanm isteği dikkate alınarak, yemesini kolaylaştırıcı (düzenlemelere gidilir. Yemekler şeker, limon ve benzerleriyle lezzetlendirilebilir.