Bir Yaş ve Öncesi Çocuklarda Beslenmede Nelere Dikkat Edilmeli?.

Beslenme büyüme ve gelişme için gerekli besin öğelerinin dengeli olarak alınabilmesi ve kullanılabilmesidir. Beslenme ile sağlık durumu arasında karşılıklı bir etkileşim vardır.Beslenmesi iyi olmayan çocukta bağışıklık sistemi etkilenmekte, hastalıklara karşı yatkınlık oluşmakta, her hastalık sonrasında beslenme biraz daha bozulabilmekte, büyüme ve gelişme beklenilen düzeyde olmamaktadır. Anne sütü yeterli ise ilk 6 ayda bebeğin tüm ihtiyaçlarını tek başına karşılayabilmektedir.Anne sütü yeterliliği nasıl anlaşılır?Bebeğin doyduğunun en iyi göstergesi yeterli kilo almasıdır. İlk 6 ay içinde 150-200gr. yada her ay 600-800gr. kilo alımı anne sütünün yeterli olduğunu gösterir. Bunun dışında bebeğin günde 5-6 kez altını ıslatması, günde 1-2 kez kakasını yapması anne sütünün yeterliliği konusunda bize fikir verir. Diğer yandan anne sütünün yetersiz olduğu durumlarda , bebek aç kaldığında kan şekeri düzeyinin düşmesine bağlı olarak bebek uyuklayabilir ve ağlamayabilir. Bu sakin görünüm yanlışlıkla bebeğin doyduğu izlenimini verebilir. Bu nedenle bebeğin kilo alımı ilk 1 yaşta yakından izlenmelidir.Anne sütünün bol olması için neler yapılmalıdır?Anne sütünün salgılanmasına etki eden 3 ana faktör vardır.1- bebeğin sık sık emzirilmesi2- annenin beslenmesi ve sıvı alımı3- annenin ruhsal durumuSütün bol olmasını sağlayan en önemli faktör bebeğin emmesidir. Bebek doğumdan sonra en kısa sürede( en geç yarım saat içerisinde) emzirilmeye başlanmalıdır. Bebeğin emmeye en istekli olduğu bu dönem geçirilirse bebek uzunca bir süre emmeye isteksizlik gösterecek ve ilk emzirme gecikecektir. Süt gelmese bile erkenden emzirilmelidir. Bu, refleksin oluşmasını ve sütün salgılanmasını başlatacaktır. Takip eden süreçte ise bebek anne memesini her aradığında gece ve gündüz sık sık emzirilmelidir. Annenin emzirme döneminde estetik kaygı ile yada kilo verme amacıyla diyet uygulaması süt oluşumunu azaltacaktır. Anneden bu dönemde beklenen aşırı beslenme olmayıp, günlük ihtiyaçlarının biraz üzerinde beslenmesidir. Halk arasında süt salgısını arttırdığı savunulan bir çok besin maddesinin böyle bir etkisi bilinmemektedir. Bu nedenle anne, emzirme döneminde diyet yapmamalı, her gün tüm besin gruplarından düzenli olarak yemeli, ortalama 4 litre kadar sıvı tüketmeli, aşırı miktarda çay ve kahve tüketmemeli, sigara kullanmamalıdır. Diğer önemli faktör annenin ruhsal durumudur. Stres, tartışma, yorgunluk anne sütünü olumsuz etkilemektedir.Anne sütünün emzirme süreleri ve aralıkları nasıl olmalıdır?Bebekler bir öğünde alacakları anne sütünün %50’sini ilk 1-2 dakikada, %90’nını ise ilk 5 dakikada emerler. Ortalama emzirme süresi 15-30 dakika arasındadır. Bebek sabit zaman aralıkları ile değil, istedikçe emzirmeye çalışılmalıdır. Bu süre 30 dakika ile 3 saat arasında değişmekte olup beslenme aralıklarının 3 saati aşmamasına özen gösterilmelidir.Anne sütünü nasıl saklayabilirim?Özellikle çalışan anneler el veya pompa yardımı ile sağdıkları sütü steril kaplara aktararak evde olmadığı saatlerde bebeklerine verilmesini sağlayabilir. Bu amaçla sağılan anne sütü:Oda sıcaklığında : 4-6 saatBuzdolabında : 24 saatBuzdolabının buzluğunda : 4 haftaDerin dondurucuda : 6 ay saklanabilir.Ek gıdaların verilme sırası nasıl olmalıdır?Anne sütü yeterli ise 6. aya kadar ek gıda verilmemelidir. Anne sütü yeterli değil yada yok ise 4.aydan sonra hekim önerisi doğrultusunda ek gıdalara başlanabilir.EK BESİN TAKVİMİ4-6 AY MEYVE SUYU- PÜRESİ YOĞURT, SEBZE ÇORBALARI VE PÜRELERİ, MUHALLEBİ, KAŞIK VE KAVANOZ MAMALARI6-7 AY ek olarak KAHVALTI BAKLAGİLLER VE TAHILLAR ETLİ SEBZELER TAVUKLU SEBZELER7-9 AY ek olarak KÖFTE, TAVUK, BALIK VE DOLMALAR9-12 AY ek olarak MAKARNA, PİLAV,SOFRA GIDALARIEK BESİN HAZIRLANMASINA ÖRNEKLERELMA yıkanır, kaynar sudan geçirilir, soyulur, cam rendede püre olarak yedirilir.ŞEFTALİ yıkanır, kaynar sudan geçirilir, kabuğu soyulur dilimlere ayrılır, çatalla püre haline getirilir, yedirilir.MUZ çatalla püre haline getirilir, yedirilir.PORTAKAL suyu sıkılarak verilir. Meyve suyu mümkünse evde hazırlanmalıdır, günde iki kez ile başlanılır, hazırlandıktan sonra yarım saat içinde tüketilmelidir. Mikser kullanmaktan mümkünse kaçınılmalıdır.YOĞURT: 60Kcal, 3gr.protein =100cc süt, 1 çay kaşığı yoğurt mayasıSüt kaynatılır, elin dokunabileceği sıcaklığa gelinceye kadar soğutulur. 1 çay kaşığı yoğurt(mayası) ilave edilir. Kımıldatmadan üzeri örtülerek 3-4 saat bekletilir. Yedirilirken içine meyve ve bisküvi konulabilir.SEBZE ÇORBASI: 300Kcal, 3,5 gr protein: 2 porsiyon; 1 küçük havuç, 1 orta boy patates, 1 yemek kaşığı pirinç, 1 yemek kaşığı zeytinyağıPişirildikten sonra tel süzgeçten geçirilir ve bebeğe yedirilir. Her seferinde yeni bir sebze eklenerek çeşitlendirilebilir. Daha sonraki aylarda bir çorba kaşığı kıyma yada tavuk eti de katılabilir.MUHALLEBİ: 200Kcal, 5-6 gr. protein:2 porsiyon; 200ml su, 1 silme yemek kaşığı pirinç unu, 6 ölçek endüstriyel mamaSoğuk suya pirinç unu ilave edilip, ezilir. Yavaş ateşte karıştırılarak pişirilir. Ocaktan indirildikten sonra ılık halde iken mama ilave edilir ve yedirilir.KAHVALTI: 210 Kcal, 6-7 gr protein:2 porsiyon;1 yumurta sarısı, 1kibrit kutusu peynir, 1 tatlı kaşığı pekmez, ekmek içi yada bisküviYumurta, ¼ Yumurta sarısı katı olarak başlanır. Her 2-3 günde bir miktar arttırılıp, 8-10 günde bir bütüne ulaşılır. Peynir tuzsuz ve orta yağlı olmalı, gerekirse akşamdan su içine konulmalıdır. Kahvaltı ürünleri ayrı ayrı veya anne sütü, mama, bitkisel çaylar içinde verilebilir.IZGARA KÖFTE: 70Kcal, 6gr. protein:1 porsiyon; 30 gr yağsız dana kıyma çok az ekmek içi, çok az maydanozEkmek içi az ıslatılır, maydanoz ve kıyma yoğurulur, ısıtılmış fırında veya yağsız tavada pişirilir ve yedirilir. Ekmek yerine pirinç konularak sulu köfte olarak da verilebilir.